Küçük Ayasofya Poternesi'nin Tarihi Yapısı
İstanbul'da 1. Justinianus ve eşi Theodora tarafından deniz tarafındaki surlara güvenlik nedeniyle inşa edilen 1499 yıllık Küçük Ayasofya Poternesi toprağa gömüldü. Şehirden uzaklaşmak için geçit kapısı olarak yaptırılan eser hakkında konuşan Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, "Poterne denizden yüksekti, gemiler yanaşıyordu. Direkt gemiye geçiş yapılabiliyordu. İmparator şehirde bir olumsuzluk olduğunda kiliseden bu kapıya geçip, bu kapıdan da gemiye binebiliyordu. Şu anda ise yarısı toprağa gömülmüş durumda. İstanbul’un fethinde burası kaçış noktalarından biri olarak düşünülmüş olabilir" dedi.
Aya Sergios ve Bakhos Kilisesi ve Poterne
İstanbul'da 1. Justinianus ve eşi Theodora tarafından 526 yılında Aya Sergios ve Bakhos Kilisesi inşa edildi. Fatih'teki kilisenin inşa edildiği tarihte deniz tarafındaki surlara güvenlik amacıyla Küçük Ayasofya Poternesi yaptırıldı. Geçiş kapısı olarak düşünülen kapı, denizden yaklaşık 6 metre yüksekti. Poterne, şehirde olumsuz bir durum yaşandığında bu kapıdan geçilip, surlara yanaşan gemiye binilerek uzaklaşılması üzerine tasarlandı.
Küçük Ayasofya Poternesi'nin Geçmişi
İstanbul'un fethinde Küçük Ayasofya Poternesi'nin kaçış noktalarından biri olarak kullanıldığı da iddia edildi. Sultan 2. Bayezid döneminde ise Aya Sergios ve Bakhos Kilisesi, Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından camiye dönüştürüldü. Kiliseden geçilerek ulaşılan geçit kapısı, Osmanlı döneminde kullanılmadı. Zamanla unutulan geçit kapısının yarısı denizin doldurulması nedeniyle toprağa gömüldü. Tarihi yapı, uyuşturucu madde kullanan şahıslar ve evsizlerin mekanı haline geldi. Harabeye dönen tarihi yapının içi çöplerle doldu. Küçük Ayasofya Poternesi'nin içler acısı halinin düzenlenerek restore edilmesi bekleniyor. Öte yandan, yarısı toprağa gömülen geçiş kapısı havadan görüntülendi.
Arkeologdan Poterne Hakkında Açıklamalar
"Poterne'nin içinde bir boşluk var, maalesef giren ve çıkan belli değil" diyen Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, Poterne'nin tarihini detaylı bir şekilde anlattı. Yapının ilk olarak kilise olarak inşa edildiğini ve sonrasında camiye dönüştürüldüğünü belirtti. Poterne'nin geçmişteki kullanım amacını ve günümüzdeki haliyle restorasyon ihtiyacını vurguladı. Açık hava müzesine dönüştürülmesi gerektiğini ve tarihi yapının turizme kazandırılması gerektiğini ifade etti.
